Test na ojcostwo jest wykonywany w celu ustalenia tożsamości biologicznego ojca dziecka. Ile kosztuje test na ojcostwo i jak się do niego przygotować?
Czym jest test na ojcostwo?
Test na ojcostwo służy ustaleniu ojcostwa lub pokrewieństwa na podstawie porównania profili genetycznych badanych osób. Najbardziej skutecznym i powszechnie wykorzystywanym narzędziem identyfikacji genetycznej są badania DNA. DNA jest unikatowym kodem genetycznym, który rodzice przekazują dziecku. Testy DNA na ojcostwo opierają się na badaniu zapisu kilkunastu (16–24) markerów genetycznych o różnej lokalizacji w genomie.
Kiedy należy wykonać test?
Testy DNA na ojcostwo wskazane są w każdej sytuacji, w której występują wątpliwości odnośnie do tożsamości biologicznego ojca dziecka. Wykonanie badania może odbyć się wyłącznie za zgodą prawnych opiekunów dziecka. Jeśli opiekunowie prawni nie wyrażają zgody na przeprowadzenie badania, wówczas wykonanie testów może nakazać sąd albo prokurator. Zwykle dzieje się tak w przypadku spraw o dziedziczenie majątku, gdy potencjalny ojciec nie przyznaje się do dziecka lub ustalany jest obowiązek alimentacyjny.
Jeśli testy DNA są nakazane przez sąd, podczas przeprowadzania badania konieczna jest obecność matki dziecka. Ta konieczność nie występuje, gdy badania wykonuje się prywatnie. Przy sądowym wniosku o ustalenie ojcostwa osoba uprawniona do wykonania badania pobiera materiał w obecności świadków, a całość procedury musi zostać zaprotokołowana, wraz z wylegitymowaniem osób, które biorą udział w badaniu.
W jaki sposób ustala się ojcostwo?
Materiał do testów DNA stanowią wymazy z wewnętrznej strony policzka, próbki krwi lub próbki mikrośladowe. Krew może być zastąpiona innym materiałem biologicznym dziecka, np. paznokcie. Próbki materiału do celów sądowych pobierane są od trzech osób – dziecka, matki oraz domniemanego ojca. W przypadku testu dla celów prywatnych, materiał od matki nie musi być pobierany (wystarczy badanie domniemanego ojca i dziecka). Po pobraniu próbki są przekazywane do laboratorium, w celu przeprowadzenia analizy kodu genetycznego.
Czy można wykonać test na ojcostwo przed narodzeniem dziecka?
Bywa, że przeprowadza się test na ojcostwo w czasie ciąży. Materiał do badania może być wówczas pobrany przy okazji inwazyjnych badań prenatalnych. Inwazyjne metody diagnostyki prenatalnej są jednak obarczone ryzykiem powikłań, w tym poronienia i zleca się je w przypadku istnienia konkretnych wskazań. Bezpieczniejszą metodą badania ojcostwa w czasie ciąży jest wykonanie testu z krwi matki. W pobranym materiale mogą znajdować się komórki płodu, umożliwiające przeprowadzenie testu. Wyizolowanie DNA dziecka z krwi matki nie niesie żadnego ryzyka ani dla matki ani dla płodu. Badanie z krwi można przeprowadzić już w 9. – 10. tygodniu ciąży. Od domniemanego ojca dziecka pobiera się wówczas fragment materiału genetycznego, np. wymaz z policzka.
Jak dokonuje się porównania DNA?
Markerami genetycznymi są sekwencje nukleotydowe charakteryzujące się wysoką unikalnością i zmiennością, czyli polimorfizmem, których identyfikacja umożliwia ocenę różnorodności genetycznej populacji. Profil genetyczny złożony z odpowiednio dużej liczby markerów staje się charakterystyczny dla danej osoby. Dziecko połowę swojego materiału genetycznego otrzymuje od matki i połowę od ojca.
W ustalaniu ojcostwa jako markery genetyczne wykorzystuje się zestawy autosomalnych loci satelitarnych tzw. powtórzenia tandemowe. Dzięki profilom genetycznym dwóch osób, można określić na podstawie poszczególnych markerów, jaka część alleli profili jest wspólna ze względu na pochodzenie – IBD (ang. Identity-by-descent – tak określa się występowanie identycznych alleli u dwóch osób, kiedy ich jednakowość wynika z pokrewieństwa). Na tej podstawie można ocenić stopień pokrewieństwa pomiędzy tymi osobami: ilość wspólnych i różnych alleli markerów genetycznych w obrębie badanego panelu w materiale od badanych osób przesądza o potwierdzeniu lub wykluczeniu ojcostwa lub pokrewieństwa. Na podstawie frekwencji poszczególnych alleli w populacji można wyrazić pokrewieństwo w wartości liczbowej.
Ile kosztuje test na ojcostwo?
Jeżeli chcesz wykonać test na ojcostwo, cena zależy od laboratorium, w którym przeprowadzane jest badanie, jednak nie wpływa na jakość wykonania. Jakość laboratorium można ocenić na podstawie certyfikatu akredytacji laboratorium badawczego procedury wykonywanych badań. Badanie pozwala potwierdzić ojcostwo z prawdopodobieństwem wyższym niż 99,99% (czyli tzw. graniczącym z pewnością), a wykluczyć ojcostwo na 100%. Jeśli konieczny jest test na ojcostwo, cena, sposób przygotowania do badania i sposób przekazania wyniku (osobiście, za pośrednictwem tradycyjnej poczty lub poczty elektronicznej) ustalany jest w dyskretny sposób.
W badaniu na ojcostwo, cena może być uwarunkowana także tym, czy badanie zleca sąd, czy wykonujemy je prywatnie. Zwykle koszty wahają się od 700 do nawet 2200 zł. Różnica może wynikać z konieczności zachowania odpowiednich procedur i dostarczenia dodatkowej opinii. Opłaty związane z testem na ojcostwo w niektórych możesz laboratoriach rozłożyć na raty.
